Palacze mają wyższy poziom szkodliwych bakterii w jamie ustnej – nowe badanie

Źródło zdjęcia: Pexels – Irina Iriser, 3 czerwca 2015

Nie istnieje bezpieczny poziom palenia. Nawet bierne palenie może prowadzić do poważnych komplikacji, takich jak choroby układu sercowo-naczyniowego czy nowotwory.

Jama ustna jest pierwszym punktem kontaktu organizmu ze światem zewnętrznym i stanowi dom dla złożonej oraz różnorodnej społeczności mikroorganizmów, znanej jako mikrobiom jamy ustnej. Organizmy te żyją w harmonii, chroniąc naturalne środowisko jamy ustnej, wspomagając trawienie, regulując układ odpornościowy i wspierając zdrowie.

Jednak gdy ta równowaga zostaje zaburzona, może to prowadzić do rozwoju zapalenia przyzębia (infekcji dziąseł), stanów zapalnych oraz poważnych chorób, takich jak choroby serca, nowotwory, choroby wątroby i nerek. Zmiany w składzie bakteryjnym jamy ustnej mogą być spowodowane przez różne czynniki, takie jak zła higiena, dieta, alkohol oraz palenie papierosów.

Przyjrzeliśmy się temu, jakie rodzaje bakterii są dotknięte przez te zmiany. Nasze badanie przeprowadziliśmy poprzez analizę zdrowia jamy ustnej 128 osób, które brały udział w badaniu nad zdrowiem naczyniowym i metabolicznym w latach 2014–2016.

Zauważyliśmy wyraźne różnice w składzie bakterii w jamie ustnej palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi. Palacze mieli wyższy poziom szkodliwych bakterii – takich jak Fusobacterium, Campylobacter i Tannerella forsythia. Bakterie te mogą powodować choroby dziąseł oraz zwiększać ryzyko chorób serca, ponieważ wywołują stan zapalny i inne szkodliwe skutki w organizmie.

Jak palenie wpływa na mikrobiom jamy ustnej?

Tytoń i papierosy zawierają wiele toksycznych substancji, w tym nikotynę, smołę, substancje radioaktywne, ołów i amoniak. Wiele z nich powstaje w wyniku spalania tytoniu. W trakcie palenia papierosa substancje te dostają się do jamy ustnej i zmieniają jej środowisko, obniżając poziom tlenu, zmieniając pH (kwasowość) oraz zmniejszając produkcję śliny.

Ślina nie tylko nawilża jamę ustną i wspomaga trawienie, ale ma także właściwości antybakteryjne, które pomagają niszczyć niebezpieczne drobnoustroje i utrzymywać zdrowie jamy ustnej. Suchość w jamie ustnej, w połączeniu z niskim poziomem tlenu, sprzyja namnażaniu się szkodliwych bakterii. Nadmierny wzrost tych organizmów zaburza równowagę zdrowych bakterii, normalnie występujących na powierzchni zębów, języka i podniebienia.

Nikotyna

Jednym z powszechnie występujących w papierosach związków chemicznych jest nikotyna. Może ona zwiększać liczbę białek na powierzchni niektórych szkodliwych bakterii, takich jak P. gingivalis.

Białka te, zwane receptorami, dają bakteriom przewagę nad naturalną mikroflorą, umożliwiając im silne przyczepianie się do powierzchni, gdzie się rozmnażają i tworzą biofilmy. Biofilmy to złożone kolonie mikroorganizmów, które powstają na zębach i innych twardych powierzchniach. Jeśli ich wzrost nie jest kontrolowany, mogą prowadzić do powstawania płytki nazębnej, zapalenia przyzębia, chorób dziąseł i próchnicy.

Palenie a poważne choroby

Te nieprawidłowe kolonie bakterii mogą wpływać na układ odpornościowy, prowadząc do powolnego gojenia się ran, stanów zapalnych, a nawet oporności na antybiotyki. Przewlekły stan zapalny wywołany chorobami dziąseł może powodować utratę zębów i niszczenie tkanek, co wiąże się z chorobami ogólnoustrojowymi, takimi jak choroby sercowo-naczyniowe.

Inna bakteria, Streptococcus mutans, również może się nadmiernie namnażać u osób, które dużo palą. W zdrowych warunkach występuje naturalnie, ale gdy środowisko jamy ustnej ulega zaburzeniu, tworzy biofilmy na zębach, prowadząc do próchnicy i raka jamy ustnej.

Vaping i e-papierosy

E-papierosy działają dzięki baterii i elementowi grzewczemu, który podgrzewa ciecz, tworząc aerozol wdychany przez użytkownika. Ciecz ta zawiera różne aromaty oraz szkodliwe substancje chemiczne, takie jak nikotyna i ołów.

Wstępne badania sugerują, że e-papierosy nie są dobrą alternatywą dla tradycyjnego tytoniu. Choć ich wpływ na mikrobiom jamy ustnej nie został jeszcze dokładnie poznany, u użytkowników e-papierosów zaobserwowano zwiększony wzrost bakterii, takich jak Fusobacterium i Bacteroidales – obie mogą powodować zapalenie przyzębia.

 Czy te zmiany można odwrócić?

Wiadomo, że szkodliwe substancje zawarte w papierosach i innych formach tytoniu mogą prowadzić do poważnych chorób, które często zaczynają się w jamie ustnej. Dobrą wiadomością jest to, że można im zapobiegać i zmniejszyć ryzyko ich wystąpienia.

Choć proces ten może zająć trochę czasu, zdrowa różnorodność mikrobiomu jamy ustnej może zostać przywrócona po rzuceniu palenia. Zmniejsza to ryzyko chorób dziąseł, wspomaga produkcję śliny i poprawia ogólny stan zdrowia.

Lepiej zapobiegać niż leczyć – dlatego rządy oraz organizacje, takie jak WHO, muszą nadal zwiększać świadomość na temat zagrożeń związanych z paleniem, szczególnie wśród młodzieży.