Okaleczanie żeńskich narządów płciowych jest jedną z głównych przyczyn śmierci dziewcząt w miejscach, gdzie jest praktykowane – nowe badanie

Źródło: https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/dzieci-na-sobie-niebieska-koszule-1686463/ ; autor: Git Stephen Gitau, 12 grudnia 2018 roku

To szkodliwa tradycyjna praktyka polegająca na usuwaniu lub uszkadzaniu żeńskich narządów płciowych. Często jest „uzasadniana” wierzeniami kulturowymi dotyczącymi kontroli kobiecej seksualności i atrakcyjności w kontekście małżeństwa. FGM/C powoduje natychmiastowe i długotrwałe szkody fizyczne oraz psychiczne 
u dziewcząt i kobiet, w tym silny ból, powikłania podczas porodu, infekcje i traumy.

Połączyliśmy naszą wiedzę z zakresu ekonomii i przemocy ze względu na płeć, aby zbadać nadmierną śmiertelność (zgony możliwe do uniknięcia) spowodowaną FGM/C. Nasze nowe badania ujawniają druzgoczącą rzeczywistość: FGM/C jest jedną z głównych przyczyn śmierci dziewcząt i młodych kobiet w krajach, gdzie jest praktykowane. Może prowadzić do śmierci z powodu silnego krwawienia, infekcji, wstrząsu lub trudnego porodu.

Nasze badanie szacuje, że FGM/C powoduje około 44 000 zgonów rocznie 
w 15 analizowanych przez nas krajach. Oznacza to, że co 12 minut umiera tam jedna dziewczyna lub młoda kobieta. Czyni to FGM/C poważniejszą przyczyną śmierci 
w badanych krajach niż jakakolwiek inna poza zakażeniami, malarią oraz infekcjami dróg oddechowych czy gruźlicą. Innymi słowy, FGM/C jest większym zagrożeniem niż HIV/AIDS, odra, zapalenie opon mózgowych i wiele innych dobrze znanych zagrożeń zdrowotnych dla dziewcząt i młodych kobiet w tych krajach.

Wcześniejsze badania wykazały, że FGM/C prowadzi do silnego bólu, krwawienia i infekcji. Jednak śledzenie przypadków śmierci bezpośrednio spowodowanych tą praktyką było prawie niemożliwe. Wynika to częściowo z faktu, że FGM/C jest nielegalne w wielu krajach, gdzie jest praktykowane, a zabiegi zwykle przeprowadzane są poza placówkami medycznymi, bez nadzoru lekarzy.

Gdzie kryzys jest najpoważniejszy

Praktyka ta jest szczególnie rozpowszechniona w kilku krajach afrykańskich. 
Nasze dane pokazują, że w Gwinei 97% kobiet i dziewcząt przeszło FGM/C, podczas gdy w Mali odsetek ten wynosi 83%, a w Sierra Leone – 90%. Wysokie wskaźniki 
w Egipcie, gdzie FGM/C dotknęło 87% kobiet i dziewcząt, pokazują, że praktyka ta nie jest ograniczona do Afryki Subsaharyjskiej.

W naszym badaniu przeanalizowaliśmy dane z 15 krajów afrykańskich, dla których dostępne są kompleksowe, uznane na całym świecie informacje na temat FGM/C. Oznacza to, że dane te są rzetelne i powszechnie akceptowane w badaniach, polityce oraz działaniach na rzecz zwalczania FGM/C.

Opracowaliśmy nową metodę pozwalającą przezwyciężyć wcześniejsze braki w danych. Dopasowaliśmy dane dotyczące odsetka dziewcząt poddanych FGM/C 
w różnym wieku do wskaźników śmiertelności w poszczególnych grupach wiekowych w 15 krajach między 1990 a 2020 rokiem. Wiek, w którym przeprowadza się FGM/C, znacząco różni się w zależności od kraju. W Nigerii 93% zabiegów przeprowadza się na dziewczynkach poniżej 5. roku życia. Z kolei w Sierra Leone większość dziewcząt przechodzi zabieg w wieku 10–14 lat.

Ponieważ warunki zdrowotne różnią się w zależności od miejsca i czasu, 
a także zmieniają się z roku na rok, wzięliśmy pod uwagę te różnice. Pomogło nam to ustalić, czy więcej dziewcząt umiera w wieku, w którym zazwyczaj przeprowadza się FGM/C w danym kraju.

Na przykład w Czadzie FGM/C przechodzi 11,2% dziewcząt w wieku 0–4 lat, 57,2% w wieku 5–9 lat i 30% w wieku 10–14 lat. Mogliśmy przeanalizować, jak zmieniają się wskaźniki śmiertelności między tymi grupami wiekowymi w porównaniu do krajów o innych wzorcach FGM.

To precyzyjne podejście statystyczne pomogło nam określić nadmierną śmiertelność związaną z tą praktyką, uwzględniając jednocześnie inne czynniki wpływające na śmiertelność dzieci.

Uderzające wyniki

Nasza analiza wykazała, że gdy odsetek dziewcząt poddawanych FGM w danej grupie wiekowej wzrasta o 50 punktów procentowych, ich wskaźnik śmiertelności rośnie o 0,1 punktu procentowego. Może się to wydawać niewielką liczbą, ale w skali populacji krajów dotkniętych FGM/C przekłada się to na dziesiątki tysięcy możliwych do uniknięcia zgonów rocznie.

Skala problemu jest ogromna: podczas gdy konflikty zbrojne w Afryce powodowały średnio 48 000 ofiar rocznie w latach 1995–2015, nasze badania sugerują, że FGM/C prowadzi do około 44 000 zgonów rocznie. To stawia FGM/C wśród najpoważniejszych wyzwań zdrowotnych w tych krajach.

Poza liczbami

Te statystyki to prawdziwe życia przerwane przedwcześnie. Większość procedur FGM/C jest przeprowadzana bez znieczulenia, nadzoru medycznego czy sterylnego sprzętu. Powikłania obejmują silne krwawienia, infekcje i wstrząs. Nawet jeśli nie prowadzi do natychmiastowej śmierci, FGM/C powoduje długoterminowe problemy zdrowotne i zwiększa ryzyko powikłań podczas porodu.

Wpływ FGM/C wykracza poza zdrowie fizyczne. Ocalałe często doświadczają traumy psychicznej i problemów związanych z funkcjonowaniem w społeczeństwie. 
W wielu społecznościach FGM/C jest głęboko zakorzenione w tradycji i związane z możliwością zawarcia małżeństwa, co utrudnia rodzinom sprzeciwienie się tej praktyce.

Pilny kryzys

FGM/C to nie tylko naruszenie praw człowieka – to kryzys zdrowia publicznego, który wymaga natychmiastowej reakcji. Choć w niektórych regionach odnotowano postępy, nasze badania sugerują, że obecne wysiłki na rzecz zwalczania FGM/C muszą zostać znacząco zintensyfikowane.

Pandemia COVID-19 mogła potencjalnie pogorszyć sytuację ze względu na jej szeroki wpływ na społeczeństwa, gospodarki i systemy opieki zdrowotnej. ONZ szacuje, że pandemia mogła doprowadzić do 2 milionów dodatkowych przypadków FGM/C, których można było uniknąć. Na podstawie naszych szacunków dotyczących śmiertelności może to skutkować około 4 000 dodatkowymi zgonami w 15 badanych przez nas krajach.

Droga naprzód

Powstrzymanie FGM/C wymaga wieloaspektowego podejścia. Kluczowe są reformy prawne, ponieważ praktyka ta jest całkowicie legalna w pięciu spośród 28 państw, gdzie FGM/C jest powszechne. Jednak same przepisy nie wystarczą. Edukacja, zaangażowanie społeczności i wsparcie dla organizacji oddolnych są niezbędne do zmiany głęboko zakorzenionych wierzeń i praktyk.

Dotychczasowe badania wykazały, że kampanie informacyjne i inicjatywy prowadzone przez społeczności mogą być skuteczne. Dla przykładu, udokumentowano spadek wskaźników FGM/C po zwiększeniu zasięgu mediów społecznościowych w Egipcie oraz wykorzystaniu filmów edukacyjnych przedstawiających różne poglądy na temat FGM/C.

Najważniejsze jest jednak, aby każde rozwiązanie angażowało społeczności, 
w których praktykowane jest FGM/C. Nasze badania podkreślają, że to nie tylko kwestia zmiany tradycji – to kwestia ratowania życia. Każdy rok opóźnienia oznacza dziesiątki tysięcy kolejnych możliwych do uniknięcia zgonów.

Zakończenie FGM/C powinno być traktowane jako priorytet równie pilny, jak walka z najbardziej powszechnymi chorobami zakaźnymi. Życie milionów dziewcząt 
i młodych kobiet zależy od podjęcia natychmiastowych działań.