Ambitna wizja miasta zbudowanego z lawy

Zdjęcie: Firma s.ap arkitektar wraz ze swoimi współpracownikami stworzyła film

zaprezentowany na tegorocznym Venice Architecture Biennale przedstawiający rok
2150, gdy taka technologia w budownictwie mogłaby stać się rzeczywistością. s.ap
arkitektar.

Wybuchająca z ognistych wulkanów lawa od zawsze była niekontrolowaną siłą, która
pozostawia po sobie zniszczone budynki i sąsiedztwa. Ale co jeśli ta siła zamiast
tego może być przekierowana i okiełznana, aby budować całe miasta? Ambitny
projekt islandzkiej firmy s.ap arkitektar zaprezentowany w tym roku na Venice
Architecture Biennale (trwający do 23. września) proponuje właśnie to.
Podczas gdy lawa naturalnie schładza się na powierzchni, aby stać się skałą
wulkaniczną taką jak na przykład bazalt, „lavaforming” - który przewiduje roztopioną
skałę jako nowy materiał budowlany - przedstawia strategię na schłodzenie jej w
kontrolowanych warunkach, żeby mogła zostać wykorzystana do budowy ścian,
kolumn i innych elementów architektury zdolnych do tworzenia nowych osiedli.
Działając ze współpracownikami, s.ap arkitektar stworzyła film przedstawiający 2150
rok, gdy taka technologia w budownictwie mogłaby stać się rzeczywistością,
zmieniając świat w trakcie trwania procesu.
Islandia jest jednym z najbardziej aktywnych wulkanicznie regionów na świecie, jest
usytuowana na szczelinie pomiędzy dwoma płytami tektonicznymi. Jest domem dla
około 30 systemów wulkanicznych, kraj średnio doświadcza wybuchów co 5 lat.
Podczas jednego z takich wydarzeń - erupcji Holuhraun mającej miejsce w 2014 roku
- Pálmadóttir uświadomiła sobie, że istnieje „ogromna ilość materiału wydostająca się
spod ziemi”, wyjaśniła podczas wideo rozmowy ze stolicy Islandii, Reykjaviku.
Pomyślała „wow, używając tego moglibyśmy zbudować całe miasta w tydzień”.
Projekt “Lavaforming” zaczął się kilka lat temu jako „eksperyment myślowy”, dodał
Skarphéðinsson. Miał również krytykować poleganie budownictwa na betonie i
wynikającej z jego produkcji emisji dwutlenku węgla. (Szacuje się, że podgrzewanie
wapna i gliny w wysokich temperaturach, głównego składnika betonu, oraz produkcja
materiału odpowiada za około 8% globalnej emisji dwutlenku węgla, co przyczynia
się do ocieplenia klimatu i jego degradacji).

„Uważamy, że lawa może konkurować z betonem, ale być bardziej zrównoważona”,
powiedziała Pálmadóttir dodając, że lawa „ma wszystkie właściwości betonu, w
zależności od tego jak zostanie schłodzona”. Pálmadóttir wyjaśniła, że jeśli nastąpi to
szybko, lawa zmienia się w twardy, szklany materiał - obsydian. Jeśli schłodzi się
powoli, istnieje większa szansa na to, że się skrystalizuje, co może dobrze działać
przy tworzeniu kolumn i elementów strukturalnych. Jeśli natomiast lawa schłodzi się
szybko oraz jest w niej powietrze, powstaje wysoce izolujący materiał podobny do
pumeksu.
Według biznesmenki dwutlenek węgla tworzony przez gorącą lawę wydostającą się z
wulkanu i tak zostałby wypuszczony do atmosfery bez względu na to jak lawa jest
chłodzona i używana, więc lepiej wykorzystać co tylko się da i uniknąć dodatkowej
emisji związanej z produkcją betonu.
Kształtowanie struktur z lawy
s.ap arkitektar proponuje trzy oparte na spekulacjach metody przekształcania lawy w
architekturę.
W pierwszej metodzie, ostrożnie przygotowana sieć rowów zostaje wykopana u
podnóża wulkanu, do których można skierować lawę z erupcji wulkanów, i w których
może zostać schłodzona, żeby stworzyć ściany lub fundamenty dla miasta: takie
rowy mogłyby również kierować lawę do fabryki przemieniającej ją w cegły, które
mogą być przetransportowane i używane w innym miejscu. Istnieje nadzieja, że
przekierowując lawę do rowów, społeczności żyjące w okolicy podczas erupcji byłyby
chronione od jej destrukcyjnego wpływu.
Druga metoda wykorzystuje technologię druku 3D, przedstawiając obraz robotów,
które mogłyby przemierzać krajobraz roztopionej lawy po erupcji i wykorzystywać ją
do “drukowania” elementów budynków. Jednak taka technologia jeszcze nie istnieje.

Podczas gdy lawa naturalnie schładza się na powierzchni, aby zmienić się w skałę
wulkaniczną, „lavaforming” proponuje strategie chłodzenia jej w kontrolowanych
warunkach, żeby mogła być wykorzystana przy budowaniu ścian, kolumn i innych
elementów architektonicznych.

Trzecia technika zakłada wykorzystanie podziemnej magmy, przekierowywanie lawy
w nowe, specjalnie stworzone komory, gdzie mogłaby być chłodzona aby stworzyć
prefabrykowane, powtarzalne elementy architektoniczne. Zespół wierzy, że dostęp
do takiej podziemnej magmy miałby podobne podejście co produkcja energii
geotermalnej - która wykorzystuje ciepło z wnętrza Ziemi i jest ważnym źródłem
energii na Islandii. Firma nie wie jednak jeszcze, czy taki proces byłby geologicznie
bezpieczny.
Architekci przyznają, że „lavaforming” nie jest jeszcze w pełni dopracowany i zależy
od dalszych badań i postępie technologicznym, pomijając już kwestię większych
udziałów. Jednocześnie czują, że ich propozycja staje się coraz bardziej realna w
trakcie ewolucji projektu. Od czasu jego powstania w 2022 roku, s.ap arkitektar coraz
bardziej współpracuje z naukowcami, którzy pracowali nad modelami przewidującymi
przepływ lawy i wizualizowali je w programach 3D, tworząc symulacje przepływu
lawy dla erupcji mających miejsce na Islandii i przeprowadzając „testy lawy”, w
których skała wulkaniczna zostaje roztopiona, a potem z powrotem schłodzona w
kontrolowanych warunkach, żeby stworzyć prototypy elementów budowlanych.
Poleganie na erupcjach jest uzależnione od czasu i miejsca, ale firma wierzy, że
pomysł mógłby mieć wartość dla wulkanicznie aktywnej Islandii, a także innych
miejsc, w których istnieje „wolno płynąca lawa”, powiedziała Pálmadóttir dodając, że
Hawaje geologicznie są „bardzo podobne” do Islandii, jak również Wyspy Kanaryjskie
położone na Oceanie Atlantyckim.
Futurystyczna wersja starożytnego materiału
Skała wulkaniczna nie jest nowym materiałem budowlanym - była używana przez
cały czas, podobnie jak kamień, w elementach strukturalnych takich jak ściany.
Można ją znaleźć na całym świecie, a po wydobyciu wykorzystuje się ją jako
kamienie do układania w stosy, cegły, panele lub rozdrabnia się ją na żwir, żeby
później wykorzystać ją jako kruszywo w produkcji betonu.

Bazalt - skała wulkaniczna, która formuje się gdy lawa szybko chłodzi się na
powierzchni Ziemi - została już użyta w strukturach takich jak winiarnia Herzog & de
Meuron-designed Dominus w Kaliforni. Herzog & de Meuron
Bazalt, najpopularniejsza skała wulkaniczna, została użyta do budowania struktur,
wliczając w to XIII-wieczny Qasr al-Azraq w Jordanii, XV-wieczny Château d’Anjony
we Francji, Bramę Indii (1924 rok) w Bombaju oraz Herzog & de Meuron-designed
Dominus (1997 rok) w Napa Valley w Kaliforni. Z nowszych budowli, bazalt użyty
został przy konstrukcji Nashan Geological Museum (2021 rok) w Yangzhou w
Chinach, Radisson Resort & Spa (2023 rok) w Lonavala w Indiach i w imponującym
prywatnym domu nazywanym Casa Basaltica (2023 rok) w Querétaro w Meksyku.
Architekci cenią ten materiał za jego wytrzymałość, trwałość, właściwości izolacyjne,
chropowatą teksturę i często ciemne kolory.
Jednak sposób, w jaki s.ap chce użyć skały wulkanicznej jest bardzo odmienny - i
polega na używaniu roztopionej lawy. Ten sposób postępowania ma za zadanie
wykorzystać lawę jako ‘pojedynczy materiał’, chłodząc ją w kontrolowanych
warunkach na różne sposoby - co według Skarphéðinsson „nie zostało dokonane
nigdy wcześniej” - aby uzyskać różne właściwości materiału z tylko jednej formy, od
litych cegieł do izolującego kamienia podobnego do pumeksu i przypominających
szkło arkuszy do budowy okien.

W przeciwieństwie do skały wulkanicznej użytej do budowli Radisson Resort & Spa,
s.ap arkitektar myśli o czasie, gdy płynna lawa będzie możliwa do przekierowania do
specjalnie zbudowanych komór. Bharath Ramamrutham
Znaczna część inspiracji firmy pochodzi od natury, która jak powiedziała Pálmadóttir
„tworzyła formy i struktury z lawy od zarania dziejów”. Nawiązuje do jaskiń
uformowanych przez bąbelki w lawie po XVIII-wiecznej erupcji na wyspie Lanzarote

(części Wysp Kanaryjskich), które XX-wieczny architekt César Manrique użył jako
podziemne pokoje w swoim domu w 1968 roku.
To, czy koniec końców będziemy mieszkać w miastach stworzonych z lawy zależy od
skomplikowanych praktycznych czynników, zaczynając od technologii i
bezpieczeństwa, kończąc na finansowaniu i polityce. Ale obecnie, wizja firmy to po
prostu sprawienie, aby ludzie zaczęli myśleć trochę inaczej. „Jak możemy zmienić
systemy, aby odpowiedzieć na globalny kryzys (klimatyczny)?”, zapytała Pálmadóttir.
„Jak inne jest podejście, które muszą obrać architektura i środowisko budowlane?
Mamy nadzieję, że inne rejony wezmą ten projekt za inspirację”.